Tijdens onze reis door het zuiden van Tunesië in april 2025, met onze oude maar trouwe Opel Combo, bezochten we een van de meest fascinerende regio’s van het land: Matmata en Tamezret. Deze dorpen liggen verscholen in een prachtig berglandschap en zijn wereldwijd bekend vanwege hun unieke ondergrondse woningen, de zogenaamde troglodyte-huizen. Maar het is niet alleen de architectuur die indruk maakt, ook de lokale cultuur, gastvrijheid en verhalen uit het verleden maken dit een plek die je bijblijft. Je leest over het verleden maar kunt dit verleden tegenwoordig nog steeds terugvinden tijdens een bezoek aan Matmata en Tamezret.
[weg richting Tamezret kronkelende bergweg]
Berbercultuur op de bergtop in Tamezret
Onze ontdekkingstocht begon in het rustige dorp Tamezret, waar we bij aankomst vooral spelende kinderen en een oude vrouw met stokbrood tegenkwamen. Hier lijkt de tijd stil te staan. Het dorp ligt op een heuveltop met indrukwekkend uitzicht over de omgeving en is gebouwd in traditionele Berberstijl, voor een groot deel in de berg uitgehouwen.
Een absoluut hoogtepunt was ons bezoek aan het privé Berbermuseum van meneer Bouras. Voor 15 dinar per persoon kregen we eerst een korte introductievideo over de Amazigh-cultuur te zien, waarna we een uitgebreide rondleiding kregen door zijn semi-troglodytische woning. Hij vertelde bevlogen over het oude vluchtsysteem via ondergrondse tunnels, oliepersen diep in de berg en een ingenieus ventilatiesysteem dat kookrook onzichtbaar naar buiten leidde. Hoewel hij geen Engels sprak, vond hij altijd een manier om zich verstaanbaar te maken met Frans, Berbers, Arabisch en soms Google Translate.
[foto van het museum + oliepers die we vonden onder de grond + uitzicht]
Op zoek naar troglodytes in oud Matmata
Vanuit Tamezret reden we richting Matmata, een plaats die bekender is bij het grote publiek. Je merkt dat hier meer toeristische infrastructuur aanwezig is: hotels, georganiseerde tours en musea. We bezochten een van de bekendere locaties, het Ksour Troglodyte Museum, maar vonden de ervaring wat vlak. De ontvangst was ongeïnteresseerd en het voelde meer als een fotolocatie dan als een culturele ervaring. Toch zijn de ruimtes prachtig gerenoveerd en krijg je er thee met brood, olijfolie en rozemarijnhoning. Als je graag foto’s maakt, is dit wél een stop die de moeite waard is.
Maar dankzij dit bezoek kwamen we erachter dat er in Matmata nog veel meer van deze grotwoningen zijn, sommigen zelfs nog in gebruik. Met behulp van de satellietweergave van Google Maps gingen we op zoek naar 'gaten in de grond' die woningen bleken te zijn. We vonden er tientallen. Tot onze verrassing kwamen we in contact met een man die nog steeds elk jaar in de zomer in zijn troglodyte woont. Hij nodigde ons uit om zijn huis te bekijken, een authentieke ervaring die ons liet zien hoe functioneel en aangenaam deze woningen kunnen zijn. Ook buiten Matmata kun je op deze manier oude woningen vinden. Vaak verlaten, maar soms nog in gebruik als veestal. Als je van avontuur houdt, is dit een van de leukste speurtochten om te ondernemen.
Overnachten in Star Wars-stijl? In Matmata kun je slapen in een troglodytische woning die is omgebouwd tot hotel: Hotel Sidi Driss. Deze plek diende als filmlocatie voor het huis van Luke Skywalker (Lars Homestead) in Star Wars.
TIP: Bekijk vooraf online de prijzen, ga ter plekke kijken naar de kamers en probeer te onderhandelen. Geen commissies betekent vaak een betere deal voor jou én meer opbrengst voor hen.
Rozemarijnthee in een troglodyte woning en een heerlijke lunch
Na een avond wildkamperen net boven Matmata zochten we de volgende ochtend een plek om koffie te drinken en ontdekten we bij toeval Dar Mounjia. Wat begon als een koffiehuis bleek een prachtig gerenoveerde troglodyte woning te zijn waar de bewoners zelf ook nog woonden. Je kon er terecht op basis van donatie, kreeg verse khobz (brood) met zied (olijfolie) en honing, en kon op je gemak door het huis wandelen. Het voelde warm, kleinschalig en vooral echt. Een aanrader voor iedereen die een nette maar authentieke troglodyte woning wil bekijken.
Onze laatste stop in Matmata was misschien wel de meest smakelijke. We vonden een lokaal restaurantje (GXV9+W54 in Google Maps) tegenover een gezellig plein. Hier bestelden we verse ojja en tot onze verbazing sprong de eigenaar op zijn scooter, haalde verse merguez bij de slager en verse groenten naast de deur. Een half uurtje later zaten we aan een dampend bord van de Tunesische klassieker. Zo vers en puur als je het maar kunt krijgen.
De geschiedenis en cultuur vanuit de Amazigh
De regio rond Matmata en Tamezret wordt al eeuwenlang bewoond door de Amazigh, ook wel Berbers genoemd. Dat is de inheemse bevolking van Noord-Afrika. Deze dorpen liggen in het hart van het zuiden van Tunesië, waar het droge klimaat en de barre leefomstandigheden vroegen om slimme, aangepaste bouwtechnieken. Tijdens ons verblijf in deze regio leerde we dan ook meer over hun gebruiken en geschiedenis.
In Matmata groef men troglodytische woningen uit in de zachte rotsgrond. Ronde kuilen met kamers die als tunnels de berg in lopen. Deze huizen bieden van nature isolatie tegen de hitte en kou, en zorgden vroeger voor bescherming tegen vijanden. Waar in Tamezret, iets hoger gelegen, deels in de berg uitgehouwen huizen en smalle straatjes met uitzicht over het landschap zijn ontstaan. De Amazigh-cultuur leeft hier sterk voort. De taal wordt nog gesproken en traditionele ambachten zoals het weven van de bakhnoug zijn er nog steeds te zien.
Matmata is inmiddels wereldberoemd als filmlocatie (onder andere door Star Wars), terwijl Tamezret juist bekend staat om zijn authenticiteit en het behoud van tradities.
Een bezoek aan Matamata en Tamezret is het volledig waard
Tamezret en Matmata zijn eenvoudig bereikbaar met de auto en de route ernaartoe, via een kronkelende bergweg, is al een beleving op zich. De beste reistijd is in het voor- of najaar (april t/m juni of september/oktober), wanneer de temperaturen aangenaam zijn. In de zomer kan het heet worden, al blijven de troglodyte-woningen verrassend koel. Je kunt in de omgeving eventueel wildkamperen maar je kan ook kiezen voor een van de vele B&B’s of hotels in Matmata. De lokale bevolking spreekt vooral Tunesisch Arabisch of Frans. Met Engels kom je iets minder ver ook al spreken jongeren tegenwoordig steeds meer Engels. Uiteraard kom je met wat gebaren en een glimlachen een heel eind.